ID2020 is een initiatief van het Innovatie- en Datalab (Het ID-Lab) van de Provincie Overijssel. Het ID-Lab draagt bij aan een slimmere uitvoering van de maatschappelijke taken van de Provincie Overijssel. Door de uitvoering van experimenten met data, datatechnieken en technologieën.

This Thursday we join the online ID-sessions of Gemeente Overijssel Innovation- and Datalab ! ... with an A.I. intermezzo by vNine and some insights on creative co-creation with algorithms.

You can join the online session [13:00-15:00], register online.

* 3 rounds of 3 sessions about #iot #subsidence #airquality #innovation #publicgovernance #satellitedata and some #telemagic *

Registration of talk:

Algorithms are the common thread in Telemagic's work.
Cyanne van den Houten, Roos Groothuizen and Ymer Kneijnsberg make upthis art-meets-technology collective – an open media lab forinventors experimenting with contemporary media and technology.

'We don't look at whether something is good or bad; we look at technology's potential.'

To make the media lab both physically and digitally more accessible, broaden their range and involve other creators,
Telemagic are working on tools to share with other artists. One ofthese is '1 Euro Cinema', a small cinematographic oracle thatselects a film for you after you insert one euro. Together with twoguest curators, Telemagic filled this 'movie jukebox' with work bymore than 40 up-and-coming filmmakers and artists, ranging fromshort videos to longer documentaries.

'In this way, we offer peers a platform to show their work. 

It also provides interesting perspectives on how they look at various aspects of today's society. At the invitation of filmmaker Biyi Zhu, they went to Macau, which resulted in the addition of films and perspectives fromoutside Europe. China also offers a nice metaphor for the oracle.

'Macau is known as a gambling city; with the 1 Euro Cinema you canbet on a movie.’

Another long-term project is 'Concert in A.I.', which can composeand conduct musical harmonies based on 'AlgoRhytmics', a self-learning music algorithm.

In collaboration with Valentin Vogelmann, Mrinalini Luthra and Arran Lyon, they philosophized on how a deep-learning algorithm could theoretically create new musical pieces and genres. They designed a tool that they linguistically trained – after all, music is a language you can parse.

'It's excitingthat the algorithm creates patterns, using our tool that storesmillions of pieces of data. The results are a new part of themusical spectrum that can endlessly reinvent itself. Usually, welisten to a composer's concert. This is the meta-version of all themusic in the world.'

Telemagic's Concert in A.I puts the algorithm center stage. In their magical shows, the designers create varying arrangements where the invisible becomes insightful and tangible. Circles of light and floor projections indicate the notes played and their connection with the instruments. They propose the next step could be an A.I. music label. This autonomous platform would bring together artificial intelligence, musicians and filmmakers.

Text: Viveka van de Vliet
Images used in thumbnail: Studio Moniker

Meeklappen met het algoritme

Hoe ziet het concert van de toekomst eruit? Hoe klinkt de muziek die een algoritme maakt? En waar kijk je eigenlijk naar op een optreden zonder muzikanten en instrumenten? ‘Concert in A.I.: the Promethean promise’ trachtte eerste antwoorden te geven.

Een persoon in een strak aansluitend neonroze pak, onherkenbaar gemaakt met een zilveren masker, drukte een knop van de synthesizer in en zette daarna plechtstatig een stap achteruit. Vanaf dan was het aan de machine. Of toch aan het zelflerend algoritme AlgoRhythmics, de muzikale artificiële intelligentie die het Nederlandse kunstencollectief Telemagic in samenwerking met Arran Lyon, Valentin Vogelmann en Mrinalini Luthra, studenten van de opleidingen computerwetenschappen en logica aan de Universiteit van Amsterdam ontwikkelden.
Voor ‘Concert in A.I.: the Promethean promise’ telde de Art Yard, de kunstensite tegenover het hoofdpodium, zaterdag en zondag nog vijf andere synthesizers. Omgeven door rechtopstaande, en op de tonen van de elektronische muziek lichtgevende cirkels, stonden de synthesizers volgens weer andere concentrische cirkels opgesteld.  Vier neonkleurige marsmannetjes verplaatsten zich beheerst en schijnbaar bovenmenselijk van de ene synthesizer naar de andere. Af en toe draaiden ze aan een knopje, de rest van het concert lieten ze het algoritme zijn gang gaan en muziek ontwikkelen.

Plankenkoorts

Althans, zo leek het toch. In werkelijkheid speelde de AlgoRhythmics vooraf opgenomen composities op de synthesizers. ‘We zijn technisch nog niet ver genoeg om het concert live vlot te laten lopen en ook goed te laten klinken’, zegt Roos Groothuizen van Telemagic. Op het eerste optreden in april in het Amsterdamse theater Frascati, liet de AlgoRhythmics het na een perfecte generale repetitie in de live nummers toch nog afweten. Plankenkoorts, zegt Groothuizen lachend. ‘Er kwam bijna niks meer uit.’ Dat risico wilde Telemagic op Pukkelpop  niet nemen.
‘Concert in A.I.: the Promethean promise’ verliep in de Art Yard dan ook vlekkeloos, in hoeverre we weten hoe een concert door een algoritme moet verlopen. Van duistere, ingetogen ambient ging het over techno naar dance. Bij die dance banger sloeg het publiek, dat zich rond de cirkels had opgesteld, zelfs overtuigd de handen tegen elkaar: meeklappen met het algoritme, dat doe je niet elke dag. Het ‘Concert in A.I.’ had dan ook iets hypnotiserends, en dat was precies de bedoeling van Telemagic.

Mysterie

Het kunstenaarscollectief bestaat uit Roos Groothuizen, Cyanne van den Houten en Ymer Marinus en werkt rond onzichtbare technologie. ‘Daar zien we een magisch narratief in: dingen die mensen niet begrijpen, verklaren ze met verhalen en rituelen’, legt Groothuizen uit. ‘Net zoals je je telefoon in de lucht houdt om wifi te vangen, wanneer je geen verbinding kan maken.’ Telemagic wil dat mysterie niet doorprikken, maar net vergroten. Groothuizen: ‘We proberen het spirituele en het magische in die onzichtbare technologie terug te vinden en te omarmen’.
Met de AlgoRhythmics onderzoekt Telemagic wat artificiële intelligentie op kunstzinnig vlak kan bereiken. Zou het nieuwe muziekgenres kunnen vinden? Zou het patronen kunnen herkennen die niet door mensen herkend kunnen worden? Telemagic is geboeid door de oneindige mogelijkheden die artificiële intelligentie de mens biedt, en vergelijkt de zelflerende algoritmes dan ook graag met het vuur dat de titaan Prometheus volgens de Griekse mythologie aan de mensen gaf.
‘Er bestaan natuurlijk al muzikale artificiële intelligenties, zoals de Beatles-A.I. en een A.I. die muziek van Bach kan namaken, maar die gaan eerder over het nabootsen van kunst’, zegt Groothuizen. ‘Met ons onderzoek willen we A.I. als kunsttool inzetten, om echt nieuwe muziek te gaan maken.’ Dat deed Telemagic door hun AlgoRhythmics eerst heel wat muzikale data te voeren, om het daarna duidelijk te maken wat ze wel en niet als muziek beschouwden. ‘Een beetje zoals muziekles.’ Uiteindelijk was de AlgoRhythmics in staat om onophoudelijk composities te creëren, die Telemagic tot nummers knipte.
En na de muziek van de toekomst, volgt het concert van de toekomst. ‘Als je naar een concert gaat, kijk je altijd naar iemand’, zegt Groothuizen. ‘Omdat de A.I. geen lichaam heeft, moesten we op zoek gaan naar een manier om inzichtelijk te maken wat het speelt.’ Daar komt de circulaire opstelling van de synthesizers en hun lichtgevende cirkels in beeld, wat meteen verwijst naar de ontdekking van het zonnestelsel en de ruimte. En de marsmannetjes natuurlijk. Groothuizen: 'Er is nog zoveel te ontdekken: dit is nog maar het prille begin.'

Text by: Bo Bouilliaert, De Standaard
Images by: Studio Brussel

          Er hangt een verwachtingsvolle stilte in de zaal van het Frascati theater. Vandaag zal een nieuw talent voor het eerst een concert geven, op vijf synthesizers tegelijk. Druïde-achtige figuren met kleurige capes en zilveren maskers staan in een kring om het wonderkind heen. Een jaar lang trainden ze het, nu zijn ze hier om het te begeleiden bij de eerste stappen op het pad naar wereldfaam. Eén van de mentoren komt naar voren, slaat een paar noten aan op het klavier van een synthesizer, en doet dan plechtig een stap naar achteren, zoals ouders dat ook wel doen als hun kind voor het eerst gaat fietsen zonder zijwieltjes. De muziek gaat door – het genie speelt.

De muzikant in het theater is niet echt een kind, maar een kunstmatige intelligentie. Dit Concert in AI: The Promethean Promise komt uit de koker van het kunstenaarscollectief Telemagic (Cyanne van Houten, Roos Groothuizen en Ymer Marinus). Zij zijn het brein achter deze kunstmatige intelligentie die nu een live-concert kan geven, met slechts minimale menselijke assistentie van Telemagic en muzikanten Joep Bollinger, Tim Schakel en Darko Tadić, die achter de maskers zitten. Het technische programmeergedeelte werd gedaan door UvA-studenten Arran Lyon (MSc Computational Science), Mrinalini Luthra (MSc Logic) en Valentin Vogelmann (ook MSc Logic).

Het is niet de eerste keer dat kunstmatige intelligentie en muziek elkaar ontmoeten. Brian Eno is al vanaf de jaren zeventig bezig om soundscapes te ontwikkelen die eindeloos voort blijven kabbelen en steeds vanzelf veranderen. Algorave, waarbij dj’s live algoritmes schrijven die dan klinken als dansmuziek, bestaat alweer zo’n tien jaar en er zijn ook algoritmes die zelf muziekjes kunnen verzinnen in een bepaalde mood (orchestrale filmmuziek, bijvoorbeeld). Die muziekjes worden vooral gebruikt voor reclames, maar ook Britse electronica-artiest Actress maakte recent een album met zo’n algoritme. Daarmee trad hij vorige maand live op, op het Haagse festival Rewire. Toch is dit concert van het algoritme van Telemagic een wereldprimeur, omdat dit algoritme zelf bepaalt wat voor muziek het gaat spelen.

Na afloop van het concert legt Valentin Vogelmann, één van de programmeurs, uit hoe dat werkt: “De kunstmatige intelligentie bestaat uit een geheugen, de ervaringen die het opdoet, en uit de processor, die er dan vervolgens wat mee gaat doen.” Dat geheugen is gevuld met een heleboel (vooral klassieke) bladmuziek, maar dan ook echt een heleboel. Op basis van die bladmuziek trekt het zelf conclusies over hoe muziek werkt. Nadat het geheugen gevoed was, kreeg het algoritme muziekles. “Het algoritme is niet creatief; we straften het als het wat fout deed,” zegt Valentin. De AI werd er in het begin een beetje faalangstig van: “Het zocht steeds de makkelijkste weg om muziek te maken die ergens naar klonk.” Toen ze die faalangst eruit getraind hadden, door daar ook weer voor te straffen, kon de AI willekeurige nummers naspelen die-ie geleerd had. “Wij als mensen moesten het steeds aangeven als de AI de creatieve ‘sweet spot’ had geraakt,” legt de programmeur uit.

Nu de koudwatervrees weg is, heeft een overmoedig ego de kop opgestoken, zo blijkt tijdens het concert. Het algoritme verliest zich in oeverloze solo’s zoals die je die in de jaren zeventig nog wel eens hoorde in de progrock van Keith Emerson en Deep Purple. Waar het voor de rockster inmiddels al decennialang een no go is om je zo schaamteloos te laten gaan, is het publiek voor een algoritme coulant. En terecht, want eigenlijk zijn die solo’s wel leuk. Ook de begeleiders laten het algoritme lekker uitrazen, ze richten zich vooral op het draaien aan knopjes om het timbre te veranderen, en grijpen slechts sporadisch in als de machine te veel, of te vreemde noten uitbraakt. “We hadden haar in de studio wel eens gewoon een tijdje aan staan en dan blijft ze maar babbelen,” zegt Cyanne er achteraf over.

Ondanks dat de solo’s wat lang zijn, ontstaan er behoorlijk samenhangende muziekstukken. Hoe meer synthesizers tegelijk klinken, hoe magischer het aanvoelt. De muziek kent heftige moodswings: van hartverscheurend mineur naar zalvende majeur-slotakkoorden, van tonale, Bach-achtige riedeltjes naar dissonante chaos. Het is spannend genoeg om meer te zijn dan alleen maar een gimmick. Vooral als er af en toe een trage beat onder gezet wordt en als de bassen diep zijn ontstaat er dansmuziek zoals ik hem nog nooit gehoord heb. Ymer legt tijdens het nagesprek uit dat veel van de muziek zo catchy is omdat het algoritme hele ‘potente’ patronen in de muziek uitvergroot: ondanks dat het inmiddels een bepaalde verfijndheid heeft aangeleerd, gaat het algoritme nog altijd het liefst voor makkelijk scoren.

Ook de lichten en de lasers worden deels door het algoritme bestuurd, en op de vloer in het midden van de synthesizerkring wordt opeens iets geprojecteerd dat lijkt op een petrischaaltje met spermacelletjes. Een hoge en een lage synthesizer spelen ondertussen een duet dat tot een climax komt. Het is heel verleidelijk om het algoritme als een persoon te zien, om een logica te zoeken in de muziek die het maakt, om erachter te willen komen welke gevoelens het wil uiten. Soms wil ik klappen of juichen, maar dat voelt gek, al klapte ik ook ooit voor de zeeleeuwen in het dolfinarium. De zaal en ik zijn in ieder geval blij als de laser na een uurtje een (van te voren ingeprogrammeerd) icoontje van klappende handen projecteert. Nu kunnen we eindelijk ons enthousiasme uiten en de machine krijgt een enorm applaus. De belofte is ruimschoots waargemaakt.

De titel van het project, The Promethean Promise, is een verwijzing naar de Griekse mythe. De titaan Prometheus schiep mensen uit klei voor de goden, maar ging zoveel van ze houden dat hij ze ook het vuur gaf, waardoor ze hun goden konden verwerpen. Na het concert vertelt Roos over het concept ‘Promethean shame’, het moment waarop je creatie iets beter kan dan jijzelf. “Dat is een inferieur moment, en het is dus niet zo gek dat het er in de discussie over technologie vaak over gaat dat de robots de wereld gaan overnemen,” zegt ze. Telemagic wil met dit project laten zien dat je ook vreedzaam met kunstmatige intelligentie kunt samenleven, dat het mensen kan helpen om tot nieuwe dingen te komen, zolang ze maar bereid zijn hun ego opzij te zetten. Ook Joep Bollinger, één van de andere muzikanten, spreekt in new age-termen over het apparaat: “De noten worden bedacht, als muzikant ben je alleen maar een doorgeefluik. Je moet de muziek baren. Wij drukken alleen op start.”

Dat klinkt bijna boeddhistisch. Cyanne zegt dat ze inderdaad een spiritueel tintje aan de kille technologie willen geven, maar programmeur Valentin lijkt dat een beetje raar te vinden. “Mensen hebben altijd de neiging om er van alles achter te zoeken: ze noemen de AI dan bijvoorbeeld ‘hij’ of ‘zij.’” Even relativeert de programmeur van het apparaat de hele ontdekking kapot: “Maar het zijn gewoon tienduizend regels code.” Niet dat daar iets mis mee is, volgens hem. “Er zijn ook mensen bevriend met een steen.”